علی قوشچی
AxGiG,عکس گیگ پایگاه آپلود عکس ویژه وبلاگنویسان); background-repeat:no-repeat; background-position: center top">
یازوچی : قندز اۉزبېکلری

اولوغ بېک وفاتیدن 1444 سۉنگ اونینگ سمرقندده گی مشهور کتبخانه نی خوف آستیده قاله دی. کتبخانه نی علی ثوشچی سقله ب قالگن دېگن تخمینلر بار، روایتلرگه قره گنده کتبخانه ده گی کتابلرنینگ کۉپ قسمینی علی قوشچی سمرقند یقینیده گی حضرت بشیر قیشلاغیگه کۉچیرگن. کۉپ اۉتمه ی تعقیبلردن قاچیب علی قوشچی سمرقنددن چیقیب کېتیشگه مجبور بۉله دی. او اوّل کرمان و باشقه شهرلرده یشه ب، 1465 ییلی ترکیه نینگ استانبول شهریگه باره دی.  ترک سلطانی محمدII (سلطان محمد فاتح) 1451-1481 ترقی پرور شخص بۉلیب، اۉز اطرافیگه عالم و شاعرلرنی تۉپلر اېدی. علی قوشچی نینگ دانغینی اېشیتگن سلطان اونی سرایگه خذمتگه تکلیف قیله دی و عالملرگه رهبر قیلیب تعیین لی دی. علی قوشچی ترکیه ده عالملر، فیلسوفلر، شاعرلرنی اۉز اطرافیگه تۉپله ب علمی ایشلرنی ترقی اېتیریشگه اینتیله دی، اۉزی اېسه ریاضیات، فلکیات، فلسفه، منطق، ادبیات، موسیقه و باشقه فن ساحه لریده رساله لر یازه دی. علی قوشچی دن 20دن آرتیق علمی اثر میراث بۉلیب قالگن. او کۉپ عالملرنینگ اثریگه شرحلر یازگن. اینیقسه علی قوشچی نینگ "اولوغ بېک زیجیگه شرح" اثری نجوم تاریخیده کتته اهمیتگه اېگه.  او "زیج"نی هندسی تئوریلر یاردمیده شرح له ی دی. علی قوشچی اثرلری نینگ کۉپچیلیگی ترکیه ده ایا-صوفیا مدرسه سی کتبخانه سیده سقله نیب قالگن.

اولوغ بېک مکتبی نماینده لری و اینیقسه علی قوشچی نینگ اثرلری و دنیا قره ش لری علم-فن تاریخیده اۉزیگه خاص اورین توته دی. علی قوشچی دنیا مادّی نرسه لردن عبارت، مادّی نرسه لر اېسه عادّی و مرکب حالده بۉلیب، اولرده ایچکی زدّیتلر موجود، دېب حسابله گن. او فصللر المه شینوییگه یېر نینگ قویاشگه یقینله شویی سببلیگی نی ایتگن.

علی قوشچی 16-17 عصرلرده اۉرته و یقین شرق مملکتلریده ریاضیات فنی رواجیگه سېزیلرلی تاثیر کۉرستگن. "حساب رساله سی" اثرلریدن اۉرته آسیا مدرسه لریده اۉقو قۉللنمه سی صفتیده فایده لنیلگن. بو اثرده هندلر اریفمه تیکه سی "اۉن لیک سناق تیزیمی"، فلکیات شناس لر اریفمه تیکه سی "آلتمیش ایلک سناق تیزیمی" و هندسه حقیده ینگی فکرلر اَیتیلگن. "کتاب المحمدیه" اثرلریده علی قوشچی سانلردن اختیاری طبیعی درجه لی ایلدیز چیقه ریش اصول لرینی و نیوتن باینومی فرموله سینی کۉرسه ته دی.  بو اثریده علی قوشچی مربع ایلدیزینی، عموماً بیر درجه لی ایلدیزینی تقریبی حساب لش فرموله لرینی بېره دی. شونی تاکیدلش لازم کی، حاضرگی ایلدیز اشاره سی تورکستان عالملری اثرلریده قوللـه نیلمه گن: ایلدیز سۉزلر بیلن یازیلگن. علی قوشچی بو اثریده بیرینچی بۉلیب اساسله گن "مثبت" و "منفی" اته مه لری، اولرنینگ تطبیقی ریاضیات تاریخیده کتته اهمیتگه اېگه. غربی اروپا "مثبت و منفی" سانلر 15-عصر آخرلریده لئوناردو اثرلری آرقه لی ترقه لگن. کتابده اوزونلیک "مصافه"، کېسمه لر و یوزلرنی اۉلچه ش و جسم لرنینگ حجم لرینی حسابلش قاعده لری بیان قیلینگن. بو اثرلده مثلثاتده گی تېکیس اوچ برچکلر مثلثاتی، ساین و کوساین تئوری لری بیان اېتیله دی. بعضی شکل لرنینگ سیرتلرینی حسابلش اوچون تقریبی فرموللر بېریله دی. بو فرموللر علی قوشچی دن آلدین اۉتگن عالملر اثرلریده اوچره می دی. کتابده کېلتیریلگن ساینلر جدولیده گی ساینلر قیمتلری حاضرگی زمان قیمتلریدن دیه رلی فرق قیلمه ی دی.

علی قوشچی اوچ برچک نینگ یوزینی تاپیش اصولینی هم بېرگن. علی قوشچی "نجوم گه عاید رساله" اثریده اولوغ بېک رصدخانه سیده آلیب باریلگن کۉزه تیش لرنینگ نتیجه سی اۉله راق، یولدوزلر و سیاره لرنینگ حرتکی، پست، یوقاری مصافه لری حقیده گی، فضاده هر بیر سیاره نینگ اۉرنی، قویاش اوزاقلیگی حقیده گی حساب لشلر و جدول لرنی کېلتیریلگن، آی و قویاش توتیلیشی مسئله لرینی هم جوده انیق، توغیری و علمی طرزده توشون تیریب بېرگن. یوقریده اَیتیلگن "نجوم رساله سی"ده علی قوشچی توزگن دنیا خریطه سی بېریلگن. خریطه ده اساساً یریم شهر چېگه ره لری کۉرسه تیلگن، خریطه ده گی کۉنده له نگ چیزیقلر اقلیملر چېگه ره سینی افاده له ی دی. علی قوشچی ریاضیات فنی دن اۉقیش کتابلری و قوللـه نمه لر هم یازگن. علی قوشچی سمرقند علمی مکتبی عنعنه لرینی دوام اېتیریب، بو علمی مکتب نینگ فن ساحه سیده گی کتته یوتوقلرینی اۉرته، یقین شرق و اروپا مملکتلریگه ترقه تیشده فعال اشتراک اېته دی. 320 ییل علی قوشچی وفاتیدن سۉنگ اونینگ شاگردلری – میریم چلبی، حسین بیرجندی، بهاوالدین آملی، نجم الدین علی خان و باشقه لر اونینگ علمی ایشلرینی دوام اېتیردیلر.

علی قوشچی اثرلری، قول یازمه لری تاشکنت شرق شناسلی انستیتوتیده، دوشنبه، سنت پترزبورگ، مشهد، استانبول، آکسفورد، لیدن (هلند)، ایا صوفیا کتبخانه لری و باشقه جای لرده سقلنماقده.

 




:: اۉخشش موضوعلر: مقاله لر , تاریخ , تیل-لغت , تاریخی حجّت , اۉزبېک ضیالی لری , ,
:: باغله نیش لر: علی , ریاضیات , نجوم , اولوغ بېگ ,
:: اوشبو مطلبنی کۉریش : 313
|
بها قوییش : 1
|
بها قویگن کیشیلر سانی : 1
|
برچه بهالر : 1
قوییلگن سنه : جمعه 14 فروردين 1394 | نظرلر ()
شو مطلبگه اۉخشش موضوعلر
لیست
اۉز فکرینگیزنی یازیشینگیز ممکن


نام
آدرس ایمیل
وب سایت/بلاگ
:) :( ;) :D
;)) :X :? :P
:* =(( :O };-
:B /:) =DD :S
-) :-(( :-| :-))
نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

آپلود عکس دلخواه: